Hoe Risan in het Romeinse Rijk terechtkwam en waarom je het zou moeten zien
Toen Rome in 27 v.Chr. besloot orde te scheppen aan de Adriatische kust, en met name in het huidige Risan, ontstond hier een nieuwe provincie: Illyricum. De grenzen strekten zich uit van de Adriatische Zee tot Epirus in Griekenland. Toegegeven, de lokale bevolking was bepaald niet blij met de nieuwe "gasten" en verzette zich er actief tegen. Maar de Romeinen begonnen de gebieden gestaag te bevolken met hun eigen volk en ambtenaren, waarmee ze de Romeinse manier van leven bevorderden.
Risan, dat in de Romeinse tijd Rhizinium heette, groeide al snel uit tot een belangrijke plaats en kreeg de status van een versterkte stad met volledige rechten voor Romeinse burgers.
De stad bloeide in de 1e en 2e eeuw na Christus, toen het Romeinse Rijk op het hoogtepunt van zijn macht was.
En lang daarvoor, onder koning Gentius, hadden de lokale bewoners dezelfde rechten als de Romeinen. Ze waren vrij en vrijgesteld van alle belastingen, wat in die tijd een grote zeldzaamheid was.
Wat er nog over is uit die tijd
Op de plek van de oude stad bevindt zich nu een archeologisch complex met de overblijfselen van een luxueuze Romeinse villa en perfect bewaard gebleven mozaïeken die dateren uit de 2e eeuw na Christus.
Het was een echte "stadswijk" – een rijk huis met een binnenplaats en mozaïekvloeren, dat zelfs naar Romeinse maatstaven als luxueus werd beschouwd. Het lag midden in het centrum en was erg duur.
De mozaïeken werden in 1930 ontdekt door Dusan Vuksan, de directeur van het museum in Cetinje. Hij ontdekte ook dat de oude nederzetting oorspronkelijk aan de ene oever van de rivier lag, maar na aardbevingen en veranderingen in het reliëf concludeerde hij dat de stad zich eerder vanaf de andere oever had ontwikkeld en bijna tot Kaap Rtac was gegroeid. Er stonden waarschijnlijk veel monumentale gebouwen.
Hoe de opgravingen verliepen
De werkzaamheden vonden plaats in het gebied van Pješčina, langs de oude weg Risan - Grahovo. Alles verliep goed tot het begin van de Tweede Wereldoorlog. De Italiaanse archeoloog Valenti zette de opgravingen in 1942 voort, maar vanwege de oorlog begroef hij alles weer, om te voorkomen dat het beschadigd zou raken. Maar omdat het de tijd van de Italiaanse bezetting was, werkte die bescherming niet, waardoor de meeste mozaïeken beschadigd raakten. Pas in 1956 werd het werk hervat en voortgezet tot 1960.
Wat kun je vandaag zien?
Het complex beslaat 790 vierkante meter. De villa heeft een rechthoekige vorm, met een symmetrische indeling van de woonkamers en een gang in het midden. Dit is een treffend voorbeeld van typisch Romeinse architectuur in dit deel van de Adriatische Zee. Ze zijn tot op de dag van vandaag zeer goed bewaard gebleven.
De vloeren van de kamers zijn versierd met mozaïeken. Het meest opvallende is de afbeelding van de god Hypnos, gebaseerd op een klein mozaïek afgewisseld met geometrische figuren (cirkels, driehoeken, ruiten). Sommige cirkels met een rozet met acht bloemblaadjes in het midden. In het oude Rome versierden dergelijke "bloemen" vaak architectuur, plafondkasten en stèles.
Waarom precies acht bloemblaadjes?
Acht is een getal dat geassocieerd wordt met de maancyclus en het zonnejaar. Zo'n bloem stond vaak symbool voor cycliciteit, bescherming en vitaliteit. Ze werd nauw geassocieerd met vruchtbaarheidsgodinnen. In Rome werd zo'n rozet beschouwd als een symbool van bescherming, harmonie en vrouwelijke energie. Het was een ideaal voorbeeld van harmonie: de vorm van de zon en een bloem in één, een beschermend beeld dat het huis, de mens en de aarde ten goede komt.
De god Hypnos zelf wordt afgebeeld als een halfnaakte jongeling, half liggend. Als je goed kijkt, zie je gevouwen vleugels achter zijn schouders. De cultus van de god Hypnos vindt zijn oorsprong in de Griekse mythologie en sprak over een knappe jonge god die de ogen van vermoeide mensen aanraakte en ze in slaap wiegde met een takje dat door de rivier van de vergetelheid was gewassen.
De mozaïeken van Risan zijn een spoor van een beschaving waar elk fragment van een patroon, elk bloemblaadje niet slechts een versiering is, maar een echt leven dat geleefd, gevoeld, opgebouwd en geloofd werd. Hier, in het hart van Boca, herinnert een Romeinse villa ons eraan dat schoonheid zelfs na tweeduizend jaar niet verdwijnt.