Jak Risan trafił do Cesarstwa Rzymskiego i dlaczego warto go zobaczyć
Gdy Rzym w 27 r. p.n.e. postanowił zaprowadzić porządek na wybrzeżu Adriatyku, a konkretnie w dzisiejszym Risanie, pojawiła się tu nowa prowincja - Illyricum. Jej granice rozciągały się od Morza Adriatyckiego do Epiru w Grecji. Co prawda miejscowi wcale nie byli zachwyceni nowymi "gośćmi" i aktywnie stawiali opór. Ale Rzymianie uparcie zaczęli zaludniać te ziemie swoim ludem i urzędnikami, promując rzymski styl życia.
Risan, które w czasach rzymskich nazywało się Rhizinium, szybko stało się ważnym miejscem. Otrzymało status ufortyfikowanego miasta z pełnymi prawami obywateli rzymskich.
Miasto rozkwitało w I–II wieku n.e., gdy Imperium Rzymskie osiągnęło szczyt swojej potęgi.
A na długo przedtem, za króla Gentiusa, miejscowi mieli takie same prawa jak Rzymianie. Byli wolni i zwolnieni ze wszystkich podatków, co było wielką rzadkością w tamtych czasach.
Co pozostało z tamtego czasu
Na miejscu starożytnego miasta znajduje się dziś kompleks archeologiczny z pozostałościami luksusowej willi rzymskiej i doskonale zachowanymi mozaikami pochodzącymi z II wieku n.e.
To była prawdziwa „miejska posiadłość” — bogaty dom z wewnętrznym dziedzińcem i mozaikowymi podłogami, który był uważany za luksusowy nawet według rzymskich standardów. Znajdował się w samym centrum miasta i był bardzo drogi.
Mozaiki zostały odkryte w 1930 roku przez Dusana Vuksana, dyrektora muzeum w Cetinje. Odkrył on również, że starożytna osada pierwotnie znajdowała się na jednym brzegu rzeki, ale po trzęsieniach ziemi i zmianach rzeźby terenu doszedł do wniosku, że miasto rozwinęło się raczej z drugiego brzegu i rozrosło się niemal do przylądka Rtac. Prawdopodobnie znajdowało się tam wiele monumentalnych budowli.
Jak przebiegały wykopaliska
Prace prowadzono w rejonie Pješčina, obok starej drogi Risan - Grahovo. Wszystko szło dobrze, aż do wybuchu II wojny światowej. Włoski archeolog Valenti kontynuował wykopaliska w 1942 r., ale z powodu wojny wszystko ponownie zakopał, żeby tylko nie zostały uszkodzone. Ale ponieważ był to czas włoskiej okupacji, taka ochrona nie zadziałała, przez co większość mozaik uległa uszkodzeniu. Do prac powrócili dopiero w 1956 r. i trwały one do 1960 r.
Co możesz dzisiaj zobaczyć?
Kompleks zajmuje 790 metrów kwadratowych. Willa ma kształt prostokąta, symetryczny układ salonów, korytarz pośrodku. Jest to uderzający przykład typowej architektury rzymskiej w tej części Adriatyku. Do dziś zachowały się w bardzo dobrym stanie.
Podłogi w pokojach zdobią mozaiki. Najbardziej uderzający jest wizerunek boga Hypnosa, oparty na małej mozaice przeplatanej figurami geometrycznymi (koła, trójkąty, romby). Niektóre okręgi z ośmiopłatkową rozetą w środku. W starożytnym Rzymie takie "kwiaty" często zdobiły architekturę, kasetony sufitowe i stele.
Dlaczego akurat osiem płatków?
Ósemka to liczba związana z cyklami księżycowymi i rokiem słonecznym. A taki kwiat często oznaczał symbol cykliczności, ochrony i witalności. Był ściśle związany z boginiami płodności. W Rzymie taka rozeta była uważana za przynoszącą ochronę, harmonię i energię kobiecą. Był to idealny wzór harmonii: forma słońca i kwiatu w jednym, obraz ochronny, który pomaga domowi, człowiekowi i ziemi.
Sam bóg Hypnos jest przedstawiany jako półnagi młodzieniec, półleżący. Jeśli przyjrzysz się uważnie, możesz zobaczyć złożone skrzydła za jego ramionami. Kult boga Hypnosa ma swoje korzenie w mitologii greckiej i opowiada o przystojnym młodym bogu, który dotykał oczu zmęczonych ludzi i uśpił ich gałązką obmytą przez rzekę zapomnienia.
Mozaiki Risan są śladem cywilizacji, w której każdy fragment wzoru, każdy płatek nie jest tylko ozdobą, ale prawdziwym życiem, które było przeżyte, odczute, zbudowane i w które wierzono. Tutaj, w sercu Boca, rzymska willa przypomina nam, że nawet po dwóch tysiącach lat piękno nie znika.